Yaygınlığı Belirlemenin Güçlüğü
Dünya genelinde zihinsel yetersizliğin yaygınlığına yönelik ifadeler kesin verileri ifade etmez ve çoğunlukla çeşitli tahminler içermektedir. Bunun nedeni özellikle gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkelerde karşılaşılan veri ve araştırmaların istenilen düzeyde yapılamaması, zihinsel yetersizliğe yönelik tutarlı tanım ve göstergelerin olmaması ve yürütülen çalışmaların kalitesidir (UNICEF, 2015). Yaygınlık oranlarını doğru bir şekilde ölçebilmek için bu ölçümler sıklıkla tekrarlanmalı ve kullanılan ölçekler devamlı olarak güncellenmelidir (Havercamp vd., 2019).
Yaygınlık Trendi
Zihin yetersizliğinin yaygınlığına ilişkin veriler, belirlenen tanı kriterleri, yaş grubu ve cinsiyet gibi çeşitli değişkenlere göre değişiklik göstermektedir. Bu nedenle çeşitli dönemlerde kabul edilen tanı kriterlerine göre yaygınlık oranları farklılaşabilir (Havercamp vd., 2019; Sucuoğlu, 2016).
AAIDD’nin 1973 yılında kabul ettiği kılavuza göre yapılan çalışmalarda zihin yetersizliği olan bireylerin nüfusun %3’ünü oluşturduğu görülmüştür (Greenspan, 2017). 1997-98 yılında ABD’de 6-11 yaşları arasında 2.6 milyonun üzerinde çocuğun verilerinin kullanıldığı raporda çocukların %1’inde zihin yetersizliği olduğu belirlenmiştir (CDC, 2002). Bu oran ilerleyen yıllarda yinelenen çalışmalar ile 3-17 yaşları arası çocuklarda 2014-2016 yıllarında %1.19 (Zablotsky, Black ve Blumberg, 2017); 2015- 2018 yılları arasında ise %1.2 olarak saptanmıştır (Zablotsky ve Black, 2020).
Zihin yetersizliği tanısı erkeklerde (%1.48) kızlara (%0.90) oranla daha yüksektir. Bununla birlikte okul çağı çocuklarında 3-7 yaş grubundaki çocuklara oranla daha yaygındır. Kırsal bölgedeki çocuklarda şehirlerde yaşayan çocuklara oranla daha yaygın görülmektedir. Son olarak zihinsel yetersizliğin yaygınlığı ırk ve etnik kökene göre farklılık göstermez (Boyle, vd., 2011; Havercamp, vd., 2019; Zablotsky ve Black, 2020; Zablotsky, Black ve Blumberg, 2017).
|
Yıllar |
1997-1999 |
2000-2002 |
2003-2005 |
2006-2008 |
|
Zihinsel yetersizliğin yaygınlığı (%) |
0.68 |
0.73 |
0.75 |
0.67 |
| Kaynak: Boyle vd., 2011 | ||||
Günümüzdeki yaygınlık
UNICEF (2019), Doğu, Orta Avrupa ve Orta Asya'da yetersizliği olan tahmini 5,1 milyon çocuğun %75'inin kaliteli eğitim alamadığını açıklamıştır. Toplumda zihinsel yetersizliği olan bireylerin yaygınlığına yönelik tahminler zaman içinde çeşitli değişiklikler göstermiştir. Bu tahminler 1000 çocukta 8.7 ile 36.8 arasında değişmektedir (Boat ve Wu, 2015). Gelişmiş ülkelerde zihinsel yetersizliğin yaygınlığı 1000 çocukta 2 ila 5 arasında değişirken gelişmekte olan ülkelerde bu oran 1000 çocukta 5 ve üzeri olarak görülmektedir (Durkin, 2002). Dünya Sağlık Örgütü (2011)'ne göre 15 yaş ve üstü bireyleri kapsayacak şekilde yaklaşık 720 milyon kişi işlevsel becerilerde güçlük yaşarken 100 milyon kişi ise yüksek düzeyde güçlük yaşamaktadır.
Kaynaklar
Boat, T. F., & Wu, J. T. (2015). Mental disorders and disabilities among low-income children. The National Academies Press.
Boyle, C. A., S. Boulet, L. A. Schieve, R. A. Cohen, S. J. Blumberg, M. Yeargin-Allsopp, S. Visser, & M. D. Kogan. (2011). Trends in the prevalence of developmental disabilities in U.S. children, 1997–2008. Pediatrics 127(6), 1034–1042.
Centers for Disease Control and Prevention. (2002). Attention deficit disorder and learning disability: United States, 1997-98. Vital health and statistics. https://www.cdc.gov/nchs/data/series/sr_10/sr10_206.pdf
Durkin, M. (2002). The epidemiology of developmental disabilities in low-income countries. Mental Retardation and Developmental Disabilitis Research Reviews, 8, 206- 211.
Greenspan, S. (2017). Borderline intellectual functioning: An update. Current Opinion in Psychiatry, 30(2), 113-122. 10.1097/YCO.0000000000000317
Havercamp, S. M., Krahn, G. L., Larson, S. A., Fujiura, G., Goode, T. D., Kornblau, B. L., & National Health Surveillance for IDD Workgroup. (2019). Identifying people with intellectual and developmental disabilities in national population surveys. Intellectual and developmental disabilities, 57(5), 376-389.
Sucuoğlu, B. (2016). Zihin engeli tanımları sınıflandırma ve yaygınlık. B. Sucuoğlu (Ed.) Zihin engelliler ve eğitimleri. İçinde (ss.48-84, 8.baskı). Kök Yayıncılık.
UNICEF (2019). 75 per cent of children with disabilities in Eastern and Central Europe and Central Asia left out of inclusive, quality education. https://www.unicef.org/turkey/en/press-releases/75-cent-children-disabilities-eastern-and-central-europe-and-central-asia-left-out adresinden alınan bilgi.
UNICEF (2015). Child disability overwiev. https://data.unicef.org/topic/child-disability/overview/ adresinden alınan bilgi.
World Health Organisation. (2011). World report on disability.
Zablotsky, B., & Black, L. I. (2020). Prevalence of children aged 3–17 years with developmental disabilities, by urbanicity: United States, 2015–2018.
Zablotsky, B., Black, L. I., & Blumberg, S. J. (2017). Estimated prevalence of children with diagnosed developmental disabilities in the United States, 2014-2016. https://www.cdc.gov/nchs/data/databriefs/db291.pdf