Zihin yetersizliğinin nedenlerinin değerlendirilmesi önem arz etmektedir (Schalock vd., 2021). Çünkü;
- Zihin yetersizliğinin nedeni fiziksel ve psikolojik işlevleri etkileyebilecek sağlık sorunlarıyla ilişkili olabilir.
- Zihin yetersizliğinin nedeni tedavi edilebilir bir durum olabilir, bu da zihin yetersizliğinden etkilenmeyi en aza indirmek veya önlemek için faydalı olabilir.
- Zihin yetersizliğinin spesifik nedenlerine ilişkin programların tasarlanması için bilgi birikimi gereklidir.
- Bireylerin araştırma, yönetim veya klinik amaçlarla karşılaştırılması, aynı veya benzer nedenlerle zihin yetersizliğinden etkilenen bireylerden oluşan grupların oluşturulmasına bağlı olabilir.
- Zihin yetersizliğinin nedeni şimdiki, potansiyel veya gelecekteki işlevsel destek ihtiyaçlarının öngörülmesine izin veren belirli bir davranışsal fenotip ile ilişkili olabilir.
- Zihin yetersizliğinin nedeni hakkında bilgi sahibi olmak genetik danışmanlığını kolaylaştırır ve ailelerin gebeliğe karar vermesinde önemli olabilir.
- Kişiler ve aileler, bilgi ve sosyal destek için aynı nedenden dolayı tanı alan kişi ve ailelere yönelmek isteyebilir.
- Zihin yetersizliğinin nedeninin bilinmesi bireyin kendini tanımasını ve yaşam planlamasını kolaylaştırır.
- Zihin yetersizliğinin nedenini anlamak, hizmet sağlayanlar için verecekleri hizmete ilişkin bazı konuları netleştirebilir.
- Zihin yetersizliğinin nedenine katkıda bulunan biyomedikal, sosyal, davranışsal ve eğitimsel risk faktörlerinin netleştirilmesinde önemlidir.
Zihin yetersizliğinin nedenlerine ilişkin savunulan yaklaşımlardan biri çok faktörlü yaklaşımdır. Zihin yetersizliğinden etkilenen bir bireyde Tablo 1' de gösterilen olası nedenlerden en az biri bulunmaktadır (Schalock vd., 2021). bununla birlikte birden fazla nedenden etkilenme de söz konusu olabilir.
| Biyomedikal | Sosyal | Davranışsal | Eğitimsel | |
| Doğum öncesi |
1.Kromozom bozuklukları 2. Tek-gen bozuklukları 3. Sendromlar 4. Metabolik bozukluklar 5. Beyin yapı bozuklukları 6. Anne hastalıkları 7. Anne-baba yaşı |
1.Yoksulluk 2. Annenin kötü beslenmesi 3. Aile içi şiddet 4. Doğum öncesi bakım hizmetlerine erişememe |
1. Anne-babanın uyuşturucu kullanımı 2. Anne-babanın alkol kullanımı 3. Anne-babanın sigara kullanımı 4. Anne-babanın olgun olmaması |
1. Anne-babanın bilişsel yetersizliği 2. Anne-babalık için hazır olmama |
| Doğum sırası |
1. Erken doğum 2. Doğum yaralanmaları 3. Yenidoğan bozuklukları |
1. Bakım hizmetlerine erişimeme |
1. Anne-babanın bebeğe bakmayı reddetmesi 2. Anne-babanın bebeği terk etmesi |
1. Hastanenin erken müdahale hizmetlerine yönlendirme eksikliği |
| Doğum sonrası |
1. Travmatik beyin yaralanması 2. Kötü beslenme 3. Beyin iltihapları 4. Epilepsi 5. Dejeneratif bozukluklar |
1. Aile-çocuk etkileşim eksikliği 2. Uyaran eksikliği 3. Aile yoksulluğu 4. Ailenin kronik hastalıkları 5. Kurumlar |
1. Çocuğun ihmali ve istismarı 2. Aile içi şiddet 3. Yetersiz güvenlik önlemleri 4. Sosyal yoksunluk 5. Çocuğun problem davranışları |
1. Anne-babanın yetersizlikleri 2. Gecikmiş tanı 3. Yetersiz erken müdahale hizmetleri 4. Yetersiz özel eğitim hizmetleri 5. Anne-babaya yeteri kadar destek sunulmaması |
Kaynak
Schalock, R. L., Luckasson, R., & Tassé, M. J. (2021). Intellectual disability: Definition, diagnosis, classification, and planning supports (12th edition). American Association on Intellectual and Developmental Disabilities.